Zainteresowani uchodźcy wojenni z Ukrainy będą mogli w najbliższych dniach nadać sobie polski numer PESEL. Uprawni ich to do korzystania z opieki medycznej, a także specjalnych świadczeń. Dla samorządów to jednak spory kłopot organizacyjny, bo tylko w gminie Końskie w szybkim czasie trzeba obsłużyć około 900 osób. 

–„Polski Sejm w ekspresowym tempie uchwalił specustawę o pomocy dla Ukrainy. Znaczna część obowiązków wynikających z tej ustawy spada na samorządy terytorialne. W dwóch aspektach wydaje się, że sprawa jest bezspornie po naszej stronie. Pierwsza to kwestia legalizacji pobytu poprzez nadanie wszystkim uchodźcom, którzy tego będą chcieli numeru PESEL. On w niczym nie ogranicza możliwości wyjazdu z Polski do innych krajów, natomiast upoważnia do skorzystania z wszystkich innych form pomocy, która ta specustawa zapowiada” – tłumaczy Krzysztof Obratański, burmistrz miasta i gminy Końskie.

PESEL pozwoli uchodźcom korzystać z polskiego systemu opieki medycznej, w tym między innymi uzyskać refundacje leków. Będą mogli oni także starać się o pomoc społeczną –„Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Końskich dla obywateli Ukrainy, którzy na dziś pozostają w gminie Końskie będzie przyznawał jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 300 złotych. Jest ono wnioskowane, więc po przyznaniu numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli ubiegać się o to świadczenie. Wniosek mogą składać osobiście do MGOPS, możemy również skorzystać z możliwości mobilnego składania wniosku. Na teren Sielpi, czy Modliszewic będziemy mogli dotrzeć i obywatele Ukrainy będą mogli składać wniosek o to świadczenie”  – tłumaczy Aneta Mikuszewska-Sorn, dyrektor MGOPS Końskie.

Oprócz specjalnej zapomogi stworzonej dla Ukraińców przewidziano dla nich także uczestnictwo w całym krajowym systemie pomocy –„Obywatele ukraińscy będą mogli skorzystać z  otwartego rynku pracy, będą mogli skorzystać ze świadczeń systemu zabezpieczenia społecznego, czyli to tak zwane świadczenie wychowawcze 500+, dobry start 300+ oraz oczywiście świadczenia pomocy społecznej. To oczywiście już w późniejszym czasie, sytuacja będzie się rozwijać i  trzeba będzie obywatelom Ukrainy tej pomocy udzielić” – mówi Mikuszewska-Sorn.

Jednorazowe świadczenie specjalne i świadczenia z pomocy społecznej wypłacać mają Domy Pomocy Społecznej. Natomiast 500+ i 300+ wypłacać będą Zakłady Ubezpieczeń Społecznych. Jednostki będą mogły pomoc wypłacać na konto, a jeśli uchodźca nie będzie takowego posiadał – na karty przedpłacowe do użycia w bankomatach.

By z pomocy korzystać Ukraińcy muszą jednak wyrobić sobie numer PESEL. To koordynować mają Urzędy Gmin –„Muszą osobiście przyjść do urzędu, zabrać ze sobą fotografie, taką jak do dowodu osobistego. Osoby w wieku powyżej 12 lat muszą przyjść osobiście, bo będą od nich również pobierane odciski palców […] Muszą też ze sobą zabrać dokument podróży albo dowód osobisty ukraiński, czy akt urodzenia dla dziecka. Specustawa pozwala założyć od razu profil zaufany. Jeżeli ktoś chce z tego skorzystać musi mieć polski numer telefonu i maila” – mówi Anna Grabarczyk, naczelnik Wydziału Spraw Obywatelski w Urzędzie Miasta i Gminy w Końskich.

Oczywiście jeżeli dany uchodźca nie ma żadnych dokumentów, co jest bardzo częste, to PESEL będzie wystawiany na podstawie złożonego oficjalnego oświadczenia. Szacuje się, że wypełnienie wniosku i wyrobienie jednego numeru może zająć około 30 minut. Problemem jest fakt, że duża część uchodźców posługuje się wyłącznie cyrylicą. Gmina Końskie zadbała o wykonanie fotografii naszym gościom ze wschodu – zajmie się tym zakład FotoSprint z ulicy Łaziennej. Z miejsc noclegowych do urzędu organizowany będzie też przez samorząd transport zbiorowy by urzędnicy mogli w jednym czasie nadać większą ilość numerów PESEL. By usprawnić działanie druki wniosków trafią wcześniej do centrów pobytowych uchodźców, tak by mogli oni do gmin przybywać z już wstępnie wypełnionymi deklaracjami.

Co ważne: nadawanie numerów PESEL jest dobrowolne. Nie oznacza też, że taka osoba zostanie w Polsce na stałe -„W niczym nie zamyka im to drogi do przemieszczania się między Polską a innymi krajami europejskimi. Nie zamyka im też drogi do powrotu na Ukrainę kiedy tylko działania wojenne tam ustaną. To jest ich wybór” – dodaje burmistrz Obratański.

Jednocześnie przedstawiciele Wydziału Spraw Obywatelski proszą wszystkich Polaków by w miarę możliwości swoje sprawy załatwiali do godziny 10:00 – wtedy nie powinno być kolejek. Nie jest też wykluczone, że w przypadku dużego zainteresowania Ukraińców wydział zacznie pracować także na drugą zmianę.