Czy Sztuczna Inteligencja może być świadoma? Takie pytanie naukowcy zadawali sobie od bardzo dawna. Jednak teraz, gdy prace nad SI znacząco przyspieszyły, a postępy w tej dziedzinie wydają się rosnąć z roku na rok, zdaje się ono mieć o wiele bardziej fundamentalne znaczenie niż jeszcze kilka lat temu.

Prawda jest taka, że właściwie nie wiemy nawet, czym konkretnie jest świadomość, a argument ten jest podnoszony zarówno przez zwolenników teorii świadomości SI, jak i jej przeciwników. Zakładając jednak, że jest to po prostu zdolność do doświadczania emocji i percepcji zmysłowej, zastanówmy się, czy wystarczająco zaawansowana sztuczna inteligencja mogłaby taką świadomość posiadać.

Skąd wiemy, że coś jest świadome?

W przypadku zwierząt poziom świadomości określamy, obserwując ich zachowania i porównując je do ludzkich. Niektóre z nich, jak na przykład psy, ptaki czy ssaki naczelne, wykazują wiele zachowań świadczących o wysokim poziomie świadomości. Za oznaki świadomości uznajemy między innymi zachowania wskazujące na świadomą motywację i chęć do przetrwania. Teoretycznie podobnych dowodów na świadomość moglibyśmy doszukiwać się w przypadku zaawansowanej sztucznej inteligencji. Problem jest jednak taki, że tutaj zachowania te mogą zostać po prostu wyuczone.

Nie można też zapominać, że w przypadku SI zachowania wynikają z decyzji dużych sieci neuronowych, które podejmują je na podstawie wielu zmieniających się czynników, które czasem ciężko zinterpretować. Właśnie te kwestie stanowią przyczynę tego, iż konflikt dotyczący świadomości SI zdaje się zaostrzać.

O tym, czym jest świadomość i skąd pochodzi, przeczytasz na EwolucjaMyslenia.pl w artykule: „Świadomość – tajemnica dla nauki, dar dla człowieka”.

Argumenty przemawiające za świadomością sztucznej inteligencji

Osoby, które dopuszczają możliwość, iż być może w stosunkowo bliskiej przyszłości sztuczna inteligencja stanie się świadoma, mają całkiem sporo argumentów. Jeśli bowiem założymy, że świadomość powstaje w wyniku przyswajania coraz większej ilości informacji z otaczającego nas świata, uczenia się rozumienia ich, to musimy przyznać, że SI działa, w założeniu, w bardzo podobny sposób. Algorytmy SI zaprogramowane są tak, aby samouczyć się i samodoskonalić. W miarę rozwoju zdobywają nową wiedzę i umiejętności, znacznie wykraczające poza pierwotny program.

Warto też podkreślić, iż jeśli teoria, która zakłada, że świadomość powstaje w wyniku złożonego przetwarzania informacji w mózgu, okaże się prawdziwa, będzie to dawało podstawy, by uznać, że również SI może stać się świadoma. Możliwe jest bowiem odtworzenie tych samych procesów w przypadku sztucznej inteligencji – już teraz naukowcy opracowali modele obliczeniowe, które są w stanie symulować działanie ludzkiego mózgu. Choć ich działania są nadal mocno ograniczone, wielu ekspertów podkreśla, że badania takie mogą stać się podstawą dla stworzenia świadomych maszyn.

Argumenty przeciwko świadomości sztucznej inteligencji

Równie wiele argumentów mają jednak osoby, które przekonują, że AI nigdy nie będzie świadome w takim stopniu jak ludzie. Wskazują one, iż choć maszyny mogą wykonywać nawet trudne zadania, to brakuje im subiektywnego odczuwania, które wiąże się ze świadomością. Zdaniem wielu zwolenników tego argumentu niemożliwe jest odwzorowanie odczuwania za pomocą przetwarzania informacji. Jest to niemożliwe, gdyż świadomość nie powstaje w mózgu, a jest naturalną siłą działającą we Wszechświecie – jego fundamentalnym aspektem, do którego dostęp mają (na różnych poziomach) organizmy żywe, ale nie maszyny. 

Bardzo podobne założenia cechują „argument chińskiego pokoju” – jest to problem filozoficzny przedstawiony przez filozofa Johna Searle’a. Wskazuje on, że nawet jeśli maszyna może symulować złożoność ludzkiego mózgu, nadal brakuje jej subiektywnego doświadczenia. Inaczej mówiąc, osoba bez znajomości języka chińskiego, która zostanie zamknięta w „chińskim pokoju”, metodą prób i błędów może manipulować znakami i symbolami, by tworzyć oczekiwane od niej odpowiedzi. Zwolennicy tego argumentu wskazują, że uczenie AI działa w bardzo podobny sposób, i podkreślają, że nawet bardzo zaawansowane modele językowe nadal często mylą się w swoich odpowiedziach.

Czy sztuczna inteligencja to superinteligencja? Przeczytaj artykuł: „W poszukiwaniu superinteligencji”.

Czy AI może być świadome?

Czy obecnie popularne modele językowe i programy AI są świadome? Nie, a przynajmniej nic na to nie wskazuje. Znamy zasady i mechanizmy ich działania. Niemniej jednak nie ulega wątpliwości, że dyskusja na ten temat w najbliższych latach stawać się będzie coraz bardziej gorąca. Odpowiedź na pytanie, czy AI ostatecznie może stać się świadome, poznamy najprawdopodobniej dopiero wtedy, gdy w pełni zrozumiemy prawa naszego Wszechświata, a przede wszystkim gdy odkryjemy z całą pewnością, skąd konkretnie bierze się świadomość. Odpowiedź ta jest fundamentalna i z pewnością znalezienie jej zmieni nasz sposób postrzegania AI.

A dlaczego tak wiele osób spodziewa się, że powstanie świadomego AI jest nieuniknione w najbliższej przyszłości, albo nawet, iż już nastąpiło, a firmy zajmujące się tą technologią urywają prawdę? Skąd wzięły się popularne przecież na całym świecie w pierwszych tygodniach po premierze tego modelu językowego teorie, że już chat GPT posiada świadomość? Odpowiedź jest zapewne bardzo prosta, a jest nią antropomorfizacja, czyli nasza tendencja do nadawania ludzkich cech rzeczom, które ich nie posiadają.

Więcej na temat nauki, jej zdobyczy, nowych technologii i związanych z nimi perspektywami i zagrożeniami przeczytasz na stronie Ewolucja Myślenia.pl.

Artykuł sponsorowany