„Jak głaz ten na barkach naszych
Tak Ciebie Ojczyzno święta
Wydźwigniem na szczyt potęgi i chwały.
Kompania szkolna 74 p.p. Rocz. 1902”

REKLAMA

Taki napis widnieje na zabytkowej tablicy, którą odkryto podczas usuwania starego tynku budynku Internatu Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Baryczy, który niegdyś służył jako budynek koszarowy wojsk ćwiczących na przylegającym poligonie. Jaka jest historia znaleziska? Dlaczego tablica znalazła się w takim miejscu? Udało nam się dowiedzieć więcej o tym zaskakującym odkryciu. Próbujemy wyjaśnić także, z którego roku może pochodzić odnaleziony zabytek. 

–„23 lipca wkroczyliśmy na teren naszej placówki z remontem elewacji północnej części skrzydła naszej placówki, internatu należącego do SOSW. W drugim dniu odkuwania starej, zniszczonej elewacji zostałem poinformowany przez firmę wykonującą prace, że została odkryta tablica pamiątkowa.  Absolutnie nie było wiadomo, że coś takiego może się tu znajdować. Wielkie zaskoczenie, od razu poinformowany został starosta, który natychmiast przyjechał zaszokowany tym pięknym odkryciem” – opowiada nam dyrektor SOSW Barycz Jan Słuszniak.

REKLAMA

Sprzeczne są opinie dotyczące wieku powstania pomnika, którego częścią była pamiątkowa tablica. W portalu historialubliniec.pl (TUTAJ) czytamy, że pomnik stanął w 1926 roku na pamiątkę pierwszego stacjonowania kompanii szkolnej 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty z Lublińca w Baryczy, która była jedną z pierwszych formacji testujących wówczas nowo powstały obóz ćwiczebny. Historyk Marian Wikiera przedstawił nam drugą możliwość.

–„Tablica pamiątkowa żołnierzy 74 pułku piechoty z Kompanii Szkolnej. Raczymy przypuszczać, że odnosi się to do ćwiczeń wojskowych z czasów przygotowań do wojny z bolszewikami w 1920 roku. Wskazują na to napisy „żołnierze z rocznika 1902″, zatem 18-latkowie, którzy byli rekrutowani do Ochotniczej Armii Polskiej” – mówi nam Marian Wikiera.

Teoria ta kłóci się z danymi przekazywanymi przez porucznika Antoniego Pawła Bożejko, autora książki pod tytułem „Zarys historii wojennej 74 górnośląskiego pułku piechoty”, która ukazała się za sprawą Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie w 1929 roku. Możemy się z niej dowiedzieć, że wcześniej oddział funkcjonował jako 159 pułk piechoty wielkopolskiej, a dopiero w marcu 1921 roku został przemianowany na 74 pułk piechoty, co również przeczy teorii powstania tablicy przed wojną polsko-bolszewicką.

Zgłosił się do nas także członek rodziny jednego z żołnierzy 74 Górnośląskiego Pułku Piechoty z Lublińca, który stacjonował w Obozie Ćwiczebnym w Baryczy. Kombatant za życia relacjonował rodzinie, jakoby tablica powstała właśnie w 1926 roku.

Należy dodać, że rozbiórkę pomnika nakazali Niemcy w 1939 roku. Nie wiadomo dokładnie kiedy tablica została ukryta i zatynkowana w ścianie ówczesnego budynku koszarowego. Centralny kamień z pomnika na terenie byłego poligonu odnalazł i zidentyfikował w 1991 roku ksiądz Andrzej Wierzbicki pochodzący z Kornicy, który następnie sprowadził go do Smogorzowa koło Przysuchy.

Jakie będą dalsze losy tablicy? Czy zostały podjęte już jakieś działania i gdzie zostanie w przyszłości umieszczona?

-„Powiadomiony został Wojewódzki Konserwator Zabytków w Kielcach. Spodziewamy się takiej wizyty albo w tym tygodniu, albo na początku przyszłego tygodnia. Ja liczę, że ta tablica zostanie w tym miejscu bo z Baryczy jest i w Baryczy musi pozostać, natomiast czy akurat na tej ścianie i w tym miejscu? Wszystko wskazuje na to, że została usytuowana w tym miejscu tylko dlatego, że była ukrywana” – opowiadał nam Jan Słuszniak.

–„Chcielibyśmy, żeby cała sprawa znalazła finał do 11 listopada, gdy moglibyśmy ponownie odsłonić tablicę i zorganizować ku temu uroczystość […] Co do przyszłości tablicy – myślę, że zbierze się jakieś konsylium. Z jednej strony konserwator, z drugiej strony starosta konecki, który jest organem prowadzącym placówkę, dyrektor Słuszniak i środowisko miejscowych regionalistów. Myślę, że to jest sprawa otwarta„ – mówi nam Wikiera.

O dalszych losach znaleziska będziemy Państwa informować na bieżąco.

Zdjęcia:

A tak obecnie wygląda kamień centralny pomnika znajdujący się w Smogorzowie (zdjęcia: Jan Nowak):