Od poniedziałku świat powiatowej, ale podobno i wojewódzkiej polityki oraz samorządu żyje doniesieniami dotyczącymi możliwego rozwiązania Rady Powiatu Koneckiego. Czy brak wyboru czwartego członka Zarządu Powiatu Koneckiego w terminie trzech miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów będzie skutkować ponownymi wyborami do Rady Powiatu? Piszemy o argumentach za oraz przeciw. Tekst należy traktować bardziej jako felieton niż gatunek informacyjny.  

Sytuacja obecna:
Wybrano trzech członków Zarządu Powiatu Koneckiego, podczas gdy obowiązujący statut Powiatu Koneckiego wymagał wyboru czterech członków. Od daty ogłoszenia wyborów, jak i od terminu I sesji minęły już trzy miesiące, o których mówi ustawa. Zdaniem zgłaszających błąd do Wojewody Świętokrzyskiego jest to podstawa do rozwiązania Rady Powiatu Koneckiego, o czym mówi artykuł 29 ustawy o Samorządzie Powiatowym: „Jeżeli rada powiatu nie dokona wyboru zarządu w terminie określonym w art. 27 skład zarządu powiatu i sposób jego wyboru, ust. 1, ulega rozwiązaniu z mocy prawa”.

Rozwiązanie rady oznaczałoby ogłoszenie ponownych wyborów. Natomiast władzę w powiecie koneckim w tym czasie sprawowałaby specjalna osoba wskazana przez przedstawicieli rządu. Uprawnienia tej osoby byłyby bardzo duże – w jej rękach spoczywałyby narzędzia Zarządu Powiatu Koneckiego oraz Rady Powiatu Koneckiego. O wszystkich szczegółach sprawy pisaliśmy TUTAJ.

Argumenty za rozwiązaniem Rady Powiatu Koneckiego: 

Argument prawny: Prawdopodobnie gdybyśmy mieli system prawny podobny do tego, który działa w USA to rozwiązanie Rady Powiatu Koneckiego w zaistniałej sytuacji byłoby czymś pewnym. Tam podobne sytuacje rozwiązywane są przy pomocy precedensów (tzw. common law).   A wystarczy zajrzeć do wyroków wydawanych przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne oraz Naczelny Sąd Administracyjny w podobnych sprawach by wiedzieć, że według sądów Zarząd Powiatu wybrany w niepełnym składzie w stosunku do tego co określa Statut Powiatu nie jest w ogóle zarządem. Tak (ujmując to w uproszczeniu) stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, a następnie zdanie to podtrzymał Naczelny Sąd Administracyjny.

Sprawa dotyczyła sporu na linii Regionalna Izba Obrachunkowa – Zarząd Powiatu Łowickiego. Tam RIO zarzuciło zarządowi, że uchwała dotycząca budżetu jest nieważna z powodu tego, iż obradował nad nią trzyosobowy Zarząd, podczas gdy w statucie tej jednostki znajduje się zapis o tym, że Zarząd powinien mieć skład pięcioosobowy. Wojewódzki Sąd uchwałę unieważnił, a w uzasadnieniu podał:

Statut Powiatu Łowickiego w § 19 ust 2 przewidywał ,że Zarząd Powiatu składa się z 5 osób, a w dniu 27 listopada 2014 r. Rada Powiatu wybrała 3 osoby do składu – Starostę, Wicestarostę oraz Członka Zarządu. W takim składzie Zarząd rozpoczął funkcjonowanie , wyrazem czego jest m.in. podjęta uchwała w składzie 3 osób. Tak wybrany Zarząd funkcjonował w okresie od 27 listopada 2014 r. dnia do 23 lutego 2015 r., kiedy to w wyniku zmiany statutu ustalono ,że jest on 3 osobowy.

Jak podkreśla skarżący we wskazanym okresie nie doszło do wyboru pełnego składu Zarządu.

Powstaje zatem pytanie – czy akty – uchwały podejmowane w takim składzie są legalne z punktu widzenia regulacji ustawy o samorządzie powiatowym , a jeśli nie, to czy ich tzw. „uważnienie” uchwałami Zarządu w składzie odpowiadającym już składowi statutowemu w marcu 20015 r. konwalidowało dokonane czynności podjęte w oparciu o zakwestionowane uchwały ?

W tej kwestii rację przyznać należy organowi nadzoru – Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi.

A dalej Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził:

W ocenie sądu przyjmując te kryteria i odnosząc do regulacji ustawy o samorządzie powiatowym , dotyczących zarządu jako organu wykonawczego , nie ma wątpliwości ,że zaskarżone uchwały Zarządu Powiatu Łowickiego podjęte zostały z istotnym naruszeniem prawa gdyż nie pochodziły od organu uprawnionego do ich podjęcia.

Zarząd Powiatu Łowickiego złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten ją oddalił, a w swoim uzasadnieniu jeszcze dobitniej wskazał, że Zarząd wybrany w składzie niepełnym w odniesieniu do Statutu danego powiatu w ogóle nie pełni roli zarządu:

Na uwzględnienie nie zasługiwały także zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące oceny prawidłowości wyboru Zarządu Powiatu Łowickiego. Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko wnoszącego skargę kasacyjną, że rada powiatu ma prawo do ukształtowania i wyboru zarządu powiatu. Należy jednak zwrócić uwagę, że to uprawnienie jest ograniczone treścią art. 27 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym. Przepis ten po pierwsze stanowi, że rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób, a po drugie przewiduje, że liczbę członków zarządu określa statut powiatu. W rozpoznawanej sprawie nie jest przedmiotem sporu, że Rada Powiatu Łowickiego uchwałą z dnia 31 stycznia 2007 r. nr IV/27/2007 dokonała zmiany w Statucie Powiatu Łowickiego stanowiącego załącznik do uchwały Rady Powiatu Łowickiego z dnia 28 grudnia 1998 r., ustalając, że zarząd powiatu składa się z 5 osób. Wybór zarządu powiatu w liczbie trzech członków został więc dokonany z naruszeniem prawa – statutu powiatu.

Nie można zgodzić się ze skarżącym kasacyjnie, że wybierając zarząd trzyosobowy rada powiatu w sposób dorozumiany zmieniła odpowiednie postanowienia statutu. Należy zauważyć, że zgodnie z art. 2 ust. 4 i art. 12 pkt 1 ustawy o samorządzie powiatowym, statut powiatu jest stanowionym przez radę powiatu, w odpowiednim trybie, aktem prawa miejscowego, określającym ustrój powiatu. Nie ma zatem żadnych podstaw do przyjęcia, że uchwała rady o wyborze zarządu w składzie nieodpowiadającym składowi określonemu w statucie jest zarazem uchwałą wprowadzającą (dorozumianą) zmianę w statucie.

Z tych przyczyn należy zgodzić się z Sądem I instancji, że sporną uchwałę w istocie podjął zarząd nieprawidłowo wybrany, w związku z tym uchwała została wydana z naruszeniem prawa stanowiącym przesłankę stwierdzenia jej nieważności.

Stwierdzenie „zarząd nieprawidłowo wybrany” zdaniem większości prawników, z którymi rozmawialiśmy jest równoznaczne ze stwierdzeniem „zarząd niestatutowy”. Dlaczego więc w Łowiczu nie odwołano Rady Powiatu? A no dlatego, że tamtejsi rajcy zmienili Statut na trzy dni przed upływem trzech miesięcy od daty ogłoszenia wyników wyborów. W przypadku powiatu koneckiego statut zmieniono dopiero po czterech miesiącach, a ustawa o samorządzie powiatowym określa czas na wybranie zarządu na trzy miesiące.

Wydaje się więc, że w świetle wyroków dotyczących Zarządu Powiatu Łowickiego sprawa naszego powiatu jest bliźniacza. Jeżeli tam uznano, że Zarząd został wybrany nieprawidłowo, czyli w praktyce nie został wybrany wcale to wydaje się, że u nas jest podobnie. Jeśli jest podobnie i minęły trzy miesiące od daty ogłoszenia wyników wyborów to w świetle prawa Rada Powiatu Koneckiego powinna zostać rozwiązana.

Argument polityczny: Zbliżają się wybory do Europarlamentu, a za kilka miesięcy także do Parlamentu RP. Decyzje w przypadku Rady Powiatu Koneckiego mogą zapadać w gabinetach politycznych, a włodarze wojewódzcy mogą być naciskani w sprawie swoich decyzji. Po medialnych doniesieniach z poniedziałku większość komentarzy czytelników, widzów, czy słuchaczy odnosiło się pozytywnie do możliwości rozwiązania Rady Powiatu Koneckiego. Większość z nich tyczyło się powyborczego zachowania radnych z obozu Kreatywnej Jedności Powiatu Koneckiego, którzy wyborcom obiecywali zmiany, a ostatecznie weszli w układ z poprzednio rządzącymi. Głos dużej ilości zawiedzionych ich zachowaniem wyborców może być ważny dla tych, którzy teraz podejmują decyzję.

Argumenty przeciw rozwiązaniu Rady Powiatu Koneckiego: 

Argumenty prawne: Głosy dobiegające z obozu powiatowej władzy donoszą o dwóch liniach obrony prawnej. Pierwsza z nich opiera się na tym, że instrumenty prawne Wojewody Świętokrzyskiego już sprawdzały wszystko to co działo się na pierwszej sesji i nie stwierdziły poważnych naruszeń.

Druga teoria mówi o tym, że ustawa o samorządzie powiatowym określa, iż Zarząd Powiatu powinien wynosić od 3 do 5 osób i ten warunek Zarząd Powiatu Koneckiego spełnia. Jednocześnie osoby związane ze Starostwem Powiatowym podkreślają, że ustawa ta jest dokumentem wyższej rangi niż Statut Powiatu Koneckiego, do którego naruszenia z pewnością doszło.

Argumenty polityczne: Tutaj także doszukaliśmy się przynajmniej dwóch kluczowych: Po pierwsze obecny starosta konecki Andrzej Lenart wywodzi się z obozu Prawa i Sprawiedliwości. Wojewoda Świętokrzyski Agata Wojtyszek to także osoba związana z tą partią. Być może więc gdzieś na poziomie partyjnym zapadnie decyzja „nie ryzykujmy ponownych wyborów, skoro starostą jest nasz człowiek”.

Po drugie i chyba najważniejsze: nowe wybory to bardzo duży koszt finansowy, a także w pewnym stopniu paraliż działań powiatu przynajmniej na kilka tygodni. Politycy decydujący o ich organizacji mogą się tego obawiać.

Czas na decyzję. 

Obecnie wniosek „o kontrolę i nadzór nad działalnością Rady Powiatu w Końskich” rozpatruje Wojewoda Świętokrzyski. Zgodnie z informacjami, które otrzymaliśmy wojewoda ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku, ale zwyczajowo robi to w ciągu 7 dni. Jakichkolwiek oficjalnych informacji dotyczących dalszego losu Zarządu Powiatu Koneckiego powinniśmy więc prawdopodobnie spodziewać się w poniedziałek, a być może nawet jeszcze w tym tygodniu. Naszym zdaniem jednak niezależnie od tego, co usłyszymy od Wojewody to nie będzie koniec zamieszania związanego z Radą Powiatu Koneckiego. Niezależnie od tego, co się zadzieje, to zarówno Zarząd Powiatu, jak i osoby, które złożyły wniosek będą miały prawo do złożenia odwołań, skarg, czy zażaleń do różnych podmiotów. Sprawa w takiej sytuacji może ciągnąć się miesiącami.